MANGA
Manga, genel olarak çizgi romanlar için Japonya'da kullanılan
bir kelimedir. Manga, ukiyo-e'den ve batı stili çizimlerin karışımının
ortaya çıkmış ve son şeklini 2.Dünya Savaşından sonra almıştır. Kapaklar
ve belki ilk bir iki sayfa dışında tamamen renksiz çalışılır. Popüler
olan mangaların daha sonra anime versiyonları yapılmaktadır.
Tam olarak manga kelimesi çevirilirse rastgele ya da
farklı resimler anlamına gelir. Bu kelimenin kullanımı, ünlü ukiyo-e
sanatçısı Hokusai'nın çizimlerinden tasnif edilmiş 19.yy Hokusai
Manga'nın yayınlanmasından sonra yaygınlaşmıştır. Bununla birlikte,
12.yy'da farklı çizerler tarafından, konunun vurgulanması, basit,
artistik çizgiler gibi mangaya benzer özellikler gösteren gi-ga (komik
resimler) adı verilen çizimlere rastlanır.
Amerika, Japonya ile ticarete başladığında Japonya
kendisini diğer dünya devletlerinin seviyesine ulaştırmak için modernize
olma hareketlerine başlamıştır. Bu nedenle öğrencilere çizgi, şekil ve
renk gibi (resmin ifade ettiği düşünce daha önemli olduğu için
ukiyo-e'de dikkat edilmemiş) unsurları öğretmenleri için batılı
sanatçılar getirtmişlerdir. Manga bu dönemde Ponchi-e (punch-resim)
olarak biliniyordu ve mizah, politik yerme içerikli kısa 1 ya da dört
resim formatlı İngiliz kopyası Punch magazinleri gibiydiler.
Manga,
20. ve 21.yy'daki konumuna, hikaye tabanlı manganın babası olarak
tanımlanan Osamu Tezuka'dan sonra gelmiştir. 1945 yılında, tıp okuyan
Tezuka, stili Disney çalışmalarından kopyalanmış bir savaş propagandası
olan "Momotarou Uminokaihei" adlı filmi görür. Bir savaş propagandası
olmasının yanında çocuklara yönelik olduğu için filmin ana teması barış
ve umuttur. Tezuka bu filmden etkilenir ve doktor niteliğindeki bir kişi
için (hatta şu anda bile) düşünülemez bir seçim olarak kabul edilebilen
bir karar verir; çizer olmak.
Tezuka'dan önce, çoğu Japon çizgi romanları politik
yerme ve mizah içerikli bir ya da dört resimli çizimlerden oluşuyordu.
Tezuka, film tarzı hikaye anlatımını ve karakterlerinin olduğu çizgi
roman formatını tanıttı. Ve filmlerde olduğu gibi Tezuka'nın çizgi
romanlarındaki tek metin karakterlerin konuşma satırlarıydı. Bundan
başka, her resim üst sağ köşeden sol at köşeye doğru akıyordu. Böylece
insanlar normal okuma hızında çizgi romanda resimleri ve metinleri
izleyip okuyabiliyorlardı. Tezuka ayrıca Disney tarzını adapte ederek,
daha belirgin bir karakteristik vermek için abartılı bir şekilde birkaç
çizgi ile çizilmiş göz, ağız, kaş ya da burun gibi yüz hatları ortaya
koymuştur. Bu, resmin, fiziksel gerçekten çok fikrin gösterimi olduğu
eski ukiyo-e tarzı geleneği yeniden canlandırmıştır.
Başlangıçta,
çizgi romanları bir çocuk dergisinde yayınlanır. Daha sonra bu, şimdiki
Japon çizgi roman endüstrisinin temeli olan haftalık ya da aylık çizgi
roman dergisi haline gelmiştir. Tezuka, çizgi romanlarının hemen hemen
her türlü film türüne uygular. Manga serileri aksiyon maceradan (ör.
Kimba the White Lion (Ormanlar Kralı Beyaz Aslan Kimba)) drama (ör.Black
Jack), bilim kurgu (ör.Astro Boy), korkuya (ör.Dororo, Mitumega Touru)
kadar bir çok türü kaplar. Tezuka tarafından yapılmamış olan manga
türlerinin Tezuka'nın yapmadığı bir şey yapmaya çalışan kişiler
tarafından ortaya çıkarıldığı söylenir.
Batıda çocuk animasyonu Astro Boy'un yaratıcısı olarak
tanınsa da bir çok çizgi romanında oldukça olgun ve bazen karanlık sese
sahiptir. Atom (Astro Boy), ölen oğlunun bir benzerini yaratmaya çalışan
bilim adamı tarafından yapılır ve terk edilir. Kimba'nın babası avcılar
tarafından öldürülür ve insanlarla doğa arasındaki çatışma teması çizgi
roman için iyileştirici bir konu olur. Dororo'daki Hyakkimaru sakat
doğar çünkü babası küçük bebeğin vücudunun 48 parçasını 48 canavara
sunmuştur. Aslında bazıları Tezuka'nın, hikayelerindeki bu aşırı trajik
yazımını eleştirir. Manganın çocuk nesli büyüdüğünde ve daha sonra birer
yetişkin olduklarında, manga pazarı da buna bağlantılı olarak genişler
ve manga Japonya'nın önemli bir kültürel gücü haline gelir.
Tezuka, modern bilgisayar oyunlarında olduğu gibi
ailelerin manganın sosyal kabullenmesine karşı koydukları tavra karşı
katkıda bulunmuştur. Bir doktor olması ve ciddi hikaye çizgisi, manganın
çocuklar için kaba ve hoş olmadığı yönündeki eleştirileri saptırmak
için kullanılmıştır. Ayrıca Fujiko Fujio (Doraemon'un yapıcısı), Akatuka
Fujio ve Shotaro Ishinomori.gibi isimlerinde içinde bulunduğu bir çok
çizgi roman çizerine rehber olmuştur.
Mangada başka önemli bir akım gekigadır. 60 ve 70
yılları arasında iki tür çizgi roman seri yayını vardı. Birisi çizgi
roman dergilerinin satışına dayanan manga formatıdır. Bir diğeri de,
kiralama formatına dayalı gekigadır. Manga haftalık ya da iki haftada
bir dergiler üzerine kuruludur. Bu nedenle seri üretime talep vardır ve
bitiş tarihi çok önemlidir. Sonuç olarak bir çok çizer batıda Japon
çizgi romanlarının belirleyici niteliği olarak göz önüne alınan Tezuka
tarzı çizimi benimsemiştir. Gekiga'da ise belli bir bitiş tarihi yoktur
ve çizer daha kompleks, olgun bir hikaye ile daha gerçekçi karakter
portreleri ve daha detaylı çizimler kullanabilir. Bu edenle gekiga'nın
sanatsal açıdan daha üstün olduğu söylenir. Yine de, çizerler mangada
grafik kaliteyi ve hikayeyi geliştirirken, gekiga'nın kiralama modeli
70lerde sona ermiştir. Sonuç olarak gekiga manga içine çekilmiştir ve
şimdi karikatürist çizim kullanmayan manga stilini açıklamada
kullanılmaktadır. Batıda en ünlü gekiga türü manga Akira'dır.
Kabaca Amerikan çizgi romanlarına eş değer olmasına
rağmen manga, Japon kültüründe Amerika'daki çizgi romanlardan daha fazla
önemlidir. Ekonomik açıdan bir haftalık manga satışı Amerika'daki
yıllık satış değerini aşar. Bir çok büyük manga dergileri her hafta
milyonlarca adet satar. Film ya da müzik gibi büyük sanat türlerinin
seviyesine ulaşmamış olsa da mangaya hem sanatsal hem de kültürel açıdan
büyük bir saygı duyulmaktadır.
Amerika'da olduğu gibi bazı mangalar şiddet ve cinsellik
içerikli olduğu için eleştirilmişlerdir. Örneğin Ichi the Killer ya da
Old Boys gibi mangaların film adaptasyonları sınırlı ve olgun olarak
derecelendirilmişlerdir. Oysa mangada, tüm yayınlanan materyale
uygulanan "aşırı uygunsuz yayımlar satılmamalıdır" ifadesinde bulunan
belirsiz toplumsal kanun dışında ne çizilip çizilemeyeceğini sınırlayan
belirleyen bir kanun yoktur. Bu özgürlük çizerlerin her yaş grubuna
hitap eden ve her tür konuda manga çizmelerine olanak sağlamıştır.
Manga Formatı
Manga dergileri aynı anda bir kaç seri yayınlar. Her
baskıda, her bir seriye yaklaşık olarak 20-40 sayfa ayırır. Bu manga
dergileri ya da ayrıca antoloji dergileri olarak da bilinen bu dergiler
düşük kalite basılırlar ve 200'den 850 sayfanın üzerinde heryerde
bulunabilirler. Manga dergileri ayrıca tek bölümlük çizgi roman ve
çeşitli dört panel yonkoma (çizgi roman serilerine eş değer) çaçışmaları
içermektedir. Manga serileri eğer başarılı olurlarsa yıllarca devam
edebilirler. Manga çizerleri önce bir kaç tek bölümlük çalışmalarla
çıkarak adlarını duyurmaya çalışırlar. Eğer başarılı olurlarsa devam
ederler.
Bir süre devam eden serilerde hikayeler bir araya getirilerek
tankoubon adı verilen kitap boyutlu ciltler halinde basılırlar. Bu
ciltler yüksek kalite kağıda basılır ve seriyi yakalamaya çalışanlar
için yararlıdır. Eski mangalar ayrıca düşük aklite basılarak kullanılmış
kitap marketleri ile yarışmak için 100 yen'den satılmaktadır.
Manga
okuyucu kitlesinin yaşına ve cinsiyetine göre sınıflandırılmıştır.
Kızlara (shoujo) ve erkeklere (shounen) gönelik kitaplar ve dergiler,
onları birbirinden ayıran kapak çizimlerine sahiptir ve satıcılar
tarafından farklı raflara konulur.
Japonya'da ayrıca manga kafeleri ya da 'manga
kissaten'ler bulunur. Bir 'manga kissaten'de insanlar kahve içerler ve
manga okurlar.
Bir manga formatında, suçlular için aranıyor posterleri dahil bir çok şey ortaya çıkabilir.
Geleneksel olarak manga sağdan sola yazılır. Bazı çeviri
yapılmış manga yayıncıları bu formatı korurken bazıları batılı
okuyucuların karıştırmaması için bunu soldan sağa olarak değiştirirler.
Manga Stili
En popüler ve fark edilebilir manga stili çok farklıdır.
The most popular and recognizable style of manga is very distinctive.
Vurgu sık sık şekil üzerindeki çizgiye yerleştirilir ve hikaye anlatımı
ve panel yerleşimi Batı çizgi romanlarından farklılık gösterir. Paneller
ve sayfalar geleneksel Japon yazımına uygun sağdan sola okunur.
Çizimler inanılmaz gerçekci ya da karikatürist olabildiği gibi
karakterlerin genelde batılılara benzediği ya da iri gözlere sahip
oldukları belirtilir. Manganın babası olarak kabul edilen ve Disney
çizgi film stilinden esinlenerek yaptığı çizimlerle Osamu Tezukanın
Astro Boy'u yapmasıyla birlikte 1960'lardan beri iri gözler, manga ve
animede sürekli yer alan bir unsur haline gelmiştir.
Bazı manga çizerleri omake ( bonus, ekstra) olarak
adlandırılan ekstra, bazen bağımsız çalışmalar yaparlar. Oekaki (taslak,
eskiz) olarak bilinen bitmemiş çalışmalarını yayınlayabilirler.
Resmi olmayan hayran yapımı çizgi romanlara doujinshi
denir. Bazı doujinshi çalışmaları serinin hikayesine devam eder ya da
fanfiction (haryan kurgu hikayeler) gibi tamamen farklı bir hikaye
içerir.
Manga Türleri
Pek çok türü, genelde mangadan adapte olan anime ve bilgisayar oyunları ile aynıdır.
Hedef Kitleye Göre:
Josei (ya da Redikomi): kadınlar
Kodomo: çocuklar
Seinen: erkekler
Shoujo: genç kızlar
Shounen: genç erkekler
Popüler
shounen manga serileri: Bleach (aksiyon/macera/fantastik), Fullmetal
Alchemist (aksiyon/macera/komedi), Naruto (Fantastik/Ninja), Samurai
Deeper Kyo (Samuray Epik), One Piece (Korsan Aksiyon/Komedi), Dragonball
(Süper-Güç Dövüş Sanatları), GTO (Lise Komedi/Aksiyon), Negima
(Harem/Sihir/Komedi), Rurouni Kenshin (Tarihi Kurgu/Romantik
Komedi/Aksiyon)
Popüler
shoujo manga serileri: Nana (Drama/Romantik), Ceres, Celestial Legend
(Ayashi no Ceres) (Paranormal/Romantik), Boys Over Flowers (Hana Yori
Dango) (Drama/Romantik), Fruits Basket (Komedi/Romantik/Paranormal),
Hana-Kimi (Hanazakari no Kimi-tachi e) (Komedi/Romantik/Drama), Kare
Kano (Kareshi Kanojo no Jijo) (Komedi/Romantik/Drama), Marmalade Boy
(Komedi/Romantik/Drama), Please Save My Earth (Bilim Kurgu /Drama),
Revolutionary Girl Utena (Aksiyon/Drama), X/1999 (Paranormal), Card
Captor Sakura(Aksiyon/Fantastik)
Popüler
seinen manga serileri: 3x3 Eyes (Mitoloji/Komedi/Korku), Akira (Bilim
Kurgu), Oh My Goddess! (Fantastik/Aksiyon), Angel Densetsu (Drama),
Berserk (Ortaçağa ait/Fantastik), Blade of the Immortal (Samuray Drama),
Ghost in the Shell (Bilim Kurgu), Lone Wolf and Cub (Samuray Drama),
MONSTER (Koku/Drama), Hellsing (Aksiyon/Korku)
----------------------------------
Kaynak: http://en.wikipedia.org/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder