ANiME

Japonya'dan çıkan ilk anime hangisidir?

İlk anime filmi "Beyaz Yılan Efsanesi (White Snake Legend)" (10/22/1958), onu "Hyoutan Suzume" (02/10/1959) takip eder.
İlk televizyon anime "Manga Calendar" (06/25/1962),onu takip eden "Tetsuwan Atomu" (01/01/1962)
İlk OVA "Dalos, Dalos Hakaishirei" (12/12/1983)

Anime

Anime, kaynağı Japonya'ya dayanan bir animasyon türüdür. Anime, karakter ve elle çizilen ya da bilgisayar ile hazırlanan arka plan tasarımlarıyla nitelendirilir. Hikayeler, karakterlerin çeşitliliğine yer verebilir ve farklı yerlerde farklı zamanlarda kurgulanmış olabilir. Anime, geniş bir izleyici kitlesine hitap etmeyi hedefler çünkü serilerin farklı kategoriler altında gruplandırmasına olanak sağlayan bir çok farklı türü vardır. Televizyonda yayımlanabilir, DVD gibi medyada dağıtılabilir ya da konsol, bilgisayar oyunu olarak yapılabilir. Anime kimi zaman manga serilerinden etkilenebilir. Ayrıca anime'ler televizyon dizileri olarak yapılmaktadır.

Geçmiş

Anime, 20. yüzyılda Japon film yapımcılarının batıdaki animasyon tekniklerini keşfetmesi sonucunda ortaya çıkmıştır. 1970 yılları boyunca anime gelişmiş, Batı köklerinden ayrılmış ve robot (mecha) gibi eşsiz türlerde gelişme göstermiştir. 1980'lerde anime ana görüş olarak kabul edilmiş ve üretimde bir büyüme yaşanmıştır. 1990'lar ve 2000'ler anime'nin denizaşırı marketlerdeki artışına tanık olmuştur.

Terminoloji

Japonca animasyon terimi (animeshon), katana olarak yazılır. İngilizce'deki animasyon kelimesinin direkt çevirisidir. Terim Japonca anime olarak kısalmıştır. Her iki şekli de Japonca'da mevcuttur ve birbirinin yerine kullanılabilir ama tahmin edileceği gibi kısa formu daha yaygın olarak kullanılır. Terim geneldir ve bir animasyonun köken ya da stilinin kaynağını tanımlamaz.

Bazı Japonya dışından kişiler kelimenin Fransızca animé ("animated") ya da "les dessins animés" (animated drawings) olduğu teorisinde bulunurlar. Japonlar bu teoriyi yalanlasalar bile kelimenin Japonca'da (animei) yerine (anime) olarak yazılması bu itiraza inandırıcılığı azaltmaktadır.

Anime bir zamanlar Japanimation olarak anılmıştır ama bu terim zamanla kullanılmaz hale gelmiştir. İlk ve ikinci anime akımları zamanında daha çok 1970'lerde ve 1980'lerde en fazla kullanılmıştır. Japanimation, 1990'ların başlarına kadar varlığını korumuş, 90'ların ortalarında yeni anime akımıyla kaybolmuştur. Genel olarak bu terim sadece nostaljik durumlarda anılmaktadır. Japanimation, Japonya'da daha çok yerli animasyonu tanımlamak için kullanılmıştır. Anime her tür animasyonu betimlediğinden Japanimation, Japon çalışmalarını diğer yabancı çalışmalardan ayırt etmeği amaçlamıştır.

Dünya Animasyonunda Anime

İlk renkli anime sinema filmi olan 1958 yapımı The White Snake Enchantress'ın Venedik, Meksika ve Berlin festivallerinde ödüller kazanmasının ardından dünya çapında söz sahibi olmaya başlayan anime'ler, uluslararası yarışmalardaki bu başarılarını her yıl daha da arttırarak sürdürmektedirler.

 
Anime'nin başarısına doğal olarak batılı animasyon şirketleri de kayıtsız kalmamaktadır. Uzun süredir batılı şirketlerle ortaklaşa birçok proje yapılmaktadır ve sonuçta ortaya mükemmel anime'ler çıkmaktadır. Buna Fransız-Japon ortak yapımı olan Mysterious Cities of Gold (Türkiye'de bilinen ismiyle Güneşin Oğlu Esteban) gibi birçok örnek sayılabilir. Ayrıca, batı animasyonun temsilciliğini yapan Disney de artık anime'lerin başarısını açıkça kabul etmektedir.

Bu nedenle, 1996 yılında yapılan Disney-Tokuma anlaşmasıyla Disney, Japon animasyonunun en büyük temsilcisi olan Studio Ghibli'nin anime filmlerinin dünya çapında dağıtımını ve pazarlanmasını üstlenmiştir. Ayrıca Disney, Studio Ghibli'nin hazırladığı anime filmlerinin üretim masraflarının bir kısmını karşılayarak bu filmlere yatırım yapmaya başlamıştır. Mesela Studio Ghibli'nin Tonari no Yamada-kun (My Neighbors the Yamadas) adlı filminin 2.4 milyar yen tutan üretim maliyetinin %10'u Disney tarafından ödenmiştir. Ayrıca Disney, anlaşma uyarınca dağıtımını üstlendiği Studio Ghibli filmlerinden olan Princess Mononoke'nin İngilizce dublajı için 2.4 milyon dolar harcayarak anime'lere verdiği önemi bir kez daha vurgulamıştır.

Anime Sanatı

Japon animasyonu ile diğerleri arasındaki muhtemelen en aşikar fark çizim sanatıdır. Anime denince pek çok kişi için ilk akla gelen unsurlar iri gözler, parlak kabarık saçlar, mükemmel kadın karakterler… abartılı duygu ifadeleri ve el kol hareketleridir. İlk anime sanatçıları, Pamuk Prenses'den yedi cüceler, Mickey Mouse gibi Disney karakterleriyle birlikte Betty Boop'dan etkilenmişlerdir. Tüm bu karakterlerin iri gözleri vardı ve Betty Boop kesinlikle mükemmel (!) vücut hatlarına sahipti.

 

Bu büyük gözler, saçlar, göğüsler ve iri robotların dışında daha fazlası vardır. En basitçe anime'lerin farklı, kaliteli renklendirme planıdır. Çoğu kez iki renktir (parlak nokta ya da karanlık gölge için üçüncü bir renkle birlikte) ve ikonik, akma biçimli bir görüntü veren siyah yumuşak dış hatlarla birleşik kullanılır. Bu tüm önalan objeleri ve genelde karışık renklendirilmiş ve çoğu kez dış hatların olmadığı zemin üzerine yerleştirilmiş diğer hareketli şekiller için kullanılır.

Anime'nin diğer bir önemli özelliği detaylara verdiği önemdir. Dönüşen iri bir robottan bir karelik sıra üzerindeki bir tükenmez kaleme kadar her şey titizlikle düşünülür ve planlanır. Çoğu zaman gerçek marka modelleri eksiksiz bir şekilde sadece ismindeki birkaç harf değişikliği ile anime içinde görülebilir. Bu şekilde anime, çizim ne kadar yapay olursa olsun gerçekle bağlantı kurar. Üslup ve dizayna dayalı tüm bu özellikler ayrıca bir üretim malzemesidir ve her anime genelde şovdan sonra çıkarılan "Animasyon Özel Kitabı" olarak bir animasyon stili rehberine sahiptir.

Karakter Çizimi
 

Karakterler, çizerden çizere değişiklik gösterse de anime karakterleri onları diğer çalışmalardan ayıran belirli niteliklere sahiptir.

Çoğunlukla uzuvlar uzundur ve eller, ayaklar, baş ve hatta saç normalden daha geniştir. Her tip anime karakteri için temel bir unsur olan ve animatörlere daha fazla hareket kolaylığı veren bu gibi vasıflar abartılı, aşırı hareketlerin çizimine olanak sağlar.

Dişi figür, çoğu kez ekstra uzun bacaklar ve daha zayıf görünümle moda dizayn çizimlerinin uzunluğunu ve derinliğini yansıtan şişirilmiş olarak çizilir. Anime dişi karakterlerle ilgili en büyük tartışma konusu daha çok erkek izleyici kitlesi için kullanılan fazlasıyla iri göğüslerdir.

Çoğunlukla erkek ve kızlar okul formalarıyla çizilir. Diğer kılık kıyafetler anime'nin kurgusuna göre değişir. Ama burada da karakterlerin kıyafetlerinin gerçek hayattaki giyime ya da tarihsel konulu anime'lerde geleneksel kıyafetlerin gerçekliğine uygundur.
 

Elbetteki bu basit ilkelerin dışına çıkan bir çok anime serisi de vardır. Ama çoğunluk için bunlar standart anime estetiğidir.

Anime'de yüz akma biçimlidir. Bu, insan duygularını geniş kapsamlı bir şekilde nakledilmesi için kullanılır. Çizim çok basitleştirilmiştir ve bu yüzden en küçük bir eğri yüz ifadesinin değişmesini sağlar. Karakterler farklı tarzda yüzlere sahiptir. Normal yüz, ciddi yüz, fazlasıyla karikatür yüz ya da süper deforme yüz. Tüm bunlar aynı karakter için çeşitli zamanlardaki durumlara göre kullanılır.

En önemli olan, kaynağının Japon animatörler üzerinde büyük bir etki sahibi olduğu söylenen Disney'in camsı büyük gözleridir. Bu gözlerin kullanılmasının nedeni yüksek düzey bir duygu etkisi vermesidir.

 

İri gözler, Osamu Tezuka'nın Amerikan çizgi film karakterlerinden esinlenmesiyle ortaya çıkmıştır. Osamu, iri gözlerin karakterlerin duygularını daha belirgin gösterdiğini fark etmiştir. Kızlara yönelik Ribbon no Kishi'yi çizmeye başladığında gözleri daha da genişletmiştir. Bu ilk manga ile stilistik bir şablon ortaya çıkmış ve bunu diğer shoujo sanatçılar da takip etmişlerdir. Bunun başka bir versiyonu iri gözlü, büyük kafalı ve küçük vücutlu "chibi (süper deforme)" dir.
 

Fazlasıyla bilinen bir başka anime karakter özelliği saçtır. Aşırı kabarık ve fazla olmasının yanında anime saçları normalde görülmeyen her renkten karşımıza çıkar. Bu karakterleri birbirinden farklı kılmaktadır ve çoğu kez karakteristik bir özelliği belirtmek için kullanılır. Örneğin kırmızı çoğunlukla deli dolu karakter için kullanılır, Sihirli Şovalyelerdeki Hikaru ve Slam Dunk'dan Hanamichi gibi. Saçta genel olarak parlaklık, normal ve gölge için üç ton renk kullanılır ve çok açısal olarak çizilir.

Mekanik Çizimler
 

Organik olmayan elemanların çizimlerinde kullanılır. Robotlar, uçak, araba, silahlar, binalar, sokak lambaları, telefonlar ve hatta metal içecek kutuları. En önemsiz bir objeye kadar her şey en küçük detayı ile tam bir şekilde verilir.

Anime çizimleri gerçek hayat dizaynlarına dayanır ve çoğu kez marka dünya logoları etiketlenir. Fantastik çizimler bile gerçeğinden alıntıdır. Mekanik çizerlerin bir çoğu anime dünyasına geçiş yapmadan önce üniversitelerde mühendislik okumuştur. Ayrıca, anime çizimlerindeki en büyük etkilerden birisi Hollywood'tur. Blade Runner ve Aliens gibi filmlerde çalışan tasarımcı Syd Mead'ın dizaynları Bubble Gum Crisis ve Akira'da görüldüğü gibi bir çok anime çizerlerini etkilemiştir. Syd Mead ünlü iki bilim kurgu anime serisi olan Gundam ve Yamato'nun tasarım çalışmasını yapmıştır.

Anime'lerde detaya verilen önem diğer tür çizgi filmlerin karakterleri göstermek için kullanılan ikonik felsefesinin tersidir. Bu, çizgi filmi, izleyici ve anime dünyası arasında iletişim kurduran ve bu dünyaya gerçekçi bir duygu ve ağırlık veren özellikten yoksun bırakır.

Sahne Boyama

Anime'lerde dikkate alınmayan en yaygın konulardan birisi de arka plan resimleridir. Anime'yi yaşamın içine bağlayan arka planlar fazlasıyla detaylı ve güzel, zengin renkli zeminlerle gösterilir. İki (ya da üç) renk tonlama tekniğini kullanmamanın yanında, arka planlar çoğunlukla, anime karakterlerinde görüldüğü gibi, siyah dış çizgilere sahip değildir. Bu arka planı arkada tutmanın yanında gerçekçi bir görüntü verir.

Arka planlar sadece dekor amaçlı değildir. Özellikle Shoujo anime'lerde arka planlar gerçekçilikten çok ince boyama ve yumuşak hatlarla ruh halini yansıtan daha artistik biçimdedir. KareKano'dan alınmış yandaki resimde de görüldüğü gibi arka plandaki objeler için çizgiler ne kadar durgun, duvarı daha uzağa atıyor.

Arka planlar ruh halini yansıtmak ve sahneyi kurmak yanında, bir destek karakter gibi yaşayan ve nefes alan, hareketin önemli bir parçası haline gelir. Karakterlerin duygu yoğunluğu zemin resimlerine hayat verir. Çok tutkulu olduğunda arka plan ateş alır. Karakter şok edici bir olayla karşılaştığında arkada şimşek çakar. Kalpten bir açıklama yaptığında ise arka planda deniz görünür, kıyıya çarpan dalgalar, parlak güneş ışınları vardır. Sahne bittiğinde arka plan normale döner ve bizi gerçeğe geri getirir. Bu anime'nin nasıl bir görsel heyecan oluşturduğunun bir göstergesidir. Kendini gerçekle sınırlamaz.
 

Anime'de Kültür

Eğer yeterince anime izlediyseniz karakterlerin davranışlarının ve hareketlerinin alışık olduğunuz çevrenizdekilerden ne kadar farklı olduğunu görürsünüz (evler, taşıma, yeme, uyuma, selamlaşma…vb). Bazı farklılıklar değişik artistik görselliktir. Bazıları ise Japon kültürünün yansımasıdır. Anime, Japonya ve Japon halkı hakkında bir çok özelliği veren bir sanat şeklidir.

Anime Biçimleri

Anime sadece filmler değildir. Bir çok farklı biçimde yayımlanır. OVA (ya da OAV original anime video), film ve televizyon şovları gibi. OAV'lar anime'ye ek olarak yapılan kimi zaman farklı kimi zaman hikayeye bağlı kaliteli kısa filmlerdir.

Türler

Anime'nin bir çok çeşidi vardır. Bazı türler macera, bilim kurgu, çocuk hikayeleri, romantik, ortaçağ fantastik, erotik, büyülü/korku aksiyon ve drama olarak sayılabilir.

Bir çok anime, çeşitli temasal unsurlarla birlikte farklı türleri kapsayabilir. Bu bazı serileri tek bir kategori altına almayı zorlaştırmaktadır. Bir seri, çok basit bir konuya sahip görünebilir ama aynı anda oldukça kompleks özelliğe, daha derin bir hikayeye ve karakter gelişimine sahip olabilir. Aşırı aksiyon bir anime, ayrıca mizah, romantik bulgular ve acıklı sosyal anlatımlar içerebilir. Yine romantik temalı bir anime de güçlü aksiyon öğelere sahip olabilir.

Anime ve Manga'ya özgü Türler:

Bishojo: Güzel kız. Hoş, güzel kızların olduğu anime'leri tanımlamak için kullanılır. Örnek: Sihirli Şovalyeler

Bishonen: Güzel erkek. Hoş ve zarif erkeklerin olduğu anime'ler için kullanılan bir terimdir. Örnek: Fushigi Yugi

Ecchi: Açık cinsellik. Ilımlı cinsel mizah içerir. Örnek: Love Hina.

Hentai: Abnormal yada sapıklık. Batılı izleyiciler tarafından pornografik erotik anime çalışmalarını betimlemek için kullanılır. Bununla birlikte Japonya'da bu terim, aynı materyal olan Prouno veya Ero için kullanılır.

Josei: Genç kadın. Genç kadınlara yönelik anime çalışmalarıdır. En nadir görülen türlerden birisidir.

Kodomo: Çocuk. Küçük çocuklara yönelik anime'lerdir. Örnek: Doraemon.

Mecha: İri, büyük robotların olduğu anime veya manga'lardır. Örnek: Mobile Suit Gundam

Moé: Oldukça şirin ve laubali karakterlerin olduğu anime veya manga'lar için kullanılır. Örnek: Kar Perisi (Little Snow Fairy Sugar).

Progressive: "Sanat filmleri " veya aşırı sitilize edilmiş anime. Örnek: Voices of a Distant Star.

Seinen: Shoujo'ya yakın anime veya manga olup yaklaşık 13-29 yaş arası erkeklere hitap eden çalışmalardır. Örnek: Oh My Goddess!.

Sentai/Super Sentai: Dövüşen takım. Süper kahramanlardan oluşan ekipleri içeren serilerdir. Örnek : Cyborg 009.

Shojo: Genç bayan ya da küçük kız. Kızlara yönelik anime ve manga'lardır. Örnek: Sihirli Kartlar (Cardcaptor Sakura).

Maho Shojo: Shoujo'nun alt bir kategorisidir. Sihirsel güçlere sahip kızları içerir. Örnek: Ay Savaşçıcı (Sailor Moon).

Shojo-ai: Kızlar arasındaki aşk ve romantik hikayelere yoğunlaşlan serilerdir. Örnek: Revolutionary Girl Utena.

Shonen: Erkeklere yönelik anime veya manga'dır. Örnek: Dragon Ball Z.

Shonen-ai: Erkekler arasındaki aşk ve romantik hikayelere yoğunlaşan serilerdir. Bu terim Japonya'da aşamalandırılmış ve "Boys Love" terimi ile değiştirilmiştir. Örnek: Gravitation.

Bazı anime'ler özel belirli bir izleyici kitlesi için yapılır, hatta yukarıda açıklananlardan daha dar bir kapsama girerler. Örneğin Initial D ve éX-Driver sokak yarışlarını ve araba ayarlarını içerir. Ashita No Joe, boksla ilgilidir. Hanaukyo Maid Team Fransız hizmetçi fantezisi üzerinedir. 

Müzik
Anime, müziği önemli bir araç olarak kullanır. Anime film müzikleri Japonya'da büyük bir ticaret piyasası oluşturur ve sık sık üst sıralarda yer alan pop albümleri kadar rağbet görür. Bu nedenle anime müzikleri genelde A-listesi müzisyenleri, bestecileri ve yıldızları tarafından bestelenir ve seslendirilir. Yetenekli AFM (BGM, arka fon müziği) bestecileri anime hayran gurupları tarafından saygıyla karşılanır. Açılış yazıları ile anime serileri, açılış şarkılarını seri ile ilgili hızlı bir tanıtım olarak kullanırlar.

Anime'de en yaygın olarak kullanılan arka fon müzikleri (AFM, BGM)'dir. AFM, verilen sahnenin havasını kurmak için kullanılır. Örneğin Neon Genesis Evangelion'ndaki "Decisive Battle" adlı müzik karakterler savaşa hazırlandıkları zaman çalar.

Tema şarkısı (ya da açılış şarkısı) tüm serinin havasına uygundur ve izleyici şov için heyecanlandırmayı amaçlar. İç şarkılar ve bitiş şarkıları tüm konu ya da program için bir yorum açıklama yapar ve sıklıkla önemli bir sahneye dikkat çekmek için kullanılır.

Açışı ve bitiş temaları ve iç şarkılar, çoğunlukla popüler müzisyenler ya da Japon idolleri tarafından seslendirilir. Bu sayede şarkılar Anime Programının önemli bir parçası haline gelmektedir. Şarkılara ek olarak seiyuu (seslendirme sanatçısı) ayrıca karakterleri için sık sık İmaj Albümü adı altında CD'ler çıkarmaktadırlar. İmaj adına rağmen CD'ler kişide karakterin şarkı söylediği etkisi bırakan müzik ya da sanatçının dinleyicilerle ya da kendi kendine konuşmalarından oluşan sesli mesajlar içerir. Bir başka Anime CD'leri şarkı ve seiyuu'nun hikayeler anlatmasıyla yapılan parçalar içeren ve her zaman anime'ye bağlı kalmayan Drama CD'leridir.

Kaynak: Wikipedia.Com , Understanding Anime (Çeviri: Esra), Wikipedia.Com. TR